Ik zit in de senaatskamer van het academiegebouw aan de Broerstraat, het hoofdgebouw van de Rijksuniversiteit Groningen. Het is een prachtige zaal met een oud balkenplafond, sierlijke kroonluchters, en rijen statige stoelen in het koningsblauw. Ik ben alleen, maar voel me toch bekeken. Zowel links als rechts van mij steken grijze hoofden uit boven de lambrisering. Het zijn de portretten van de belangrijkste hoogleraren uit de Groningse historie. Vanaf mijn plek kan ik niet anders dan naar ze opkijken.
Mannen met baarden
Als kind wist ik het zeker: professoren, dat moeten mannen met baarden zijn. Mijn beeld was gebaseerd op twee vooraanstaande voorbeelden: Professor Barabas en Professor Zonnebloem. Gelukkig werd dat verwrongen beeld uit stripboeken al snel gecorrigeerd door schoolboeken met foto’s van Albert Einstein en de Back to the future films met Doc Brown: professoren, dat hoeven helemaal geen mannen met baarden te zijn. Ik laat mijn blik over de historische portrettenverzameling gaan en kom tot dezelfde conclusie: de baard is optioneel. Als het maar een man met warrig haar is.
Professoren, dat hoeven helemaal geen mannen met baarden te zijn: de baard is optioneel.
Het beeld van “de professor” wordt bepaald door wie we zien: aan de muren van de senaatskamer, in tijdschriften en op televisie, bij lezingen, en in de gangen van universiteiten. In het UMCG lopen nu zo’n 41 vrouwelijke (22%)1 hoogleraren rond. Dat is een stuk meer dan de twee vrouwelijke portretten in de senaatskamer, maar nog altijd weinig als je je bedenkt dat 66%2 van de geneeskunde studenten in Groningen vrouw is. Het percentage vrouwelijke hoogleraren stijgt jaarlijks een beetje, maar in dat groeitempo bereiken we in Nederland pas in 20541 een evenwichtige man-vrouw balans. Dit zou betekenen dat de eerste studenten die evenveel vrouwelijke als mannelijke hoogleraren voor de collegezaal zien staan, pas over twintig jaar geboren worden!
Professor Pokémon
Zolang wilden hoogleraren Mineke Bosch en Mineke Essen niet wachten. Zij ontwikkelden een app waarbij de portretten van vroegere mannelijke hoogleraren in de senaatskamer op het beeld van je smartphone plaatsmaken voor vrouwelijke hoogleraren van nu. De trailer van de app spreekt over de “intrek van virtuele vrouwen” in het academiegebouw, alsof de vrouwelijke hoogleraren Pokémon figuren zijn die alleen met de smartphone kunnen worden opgespoord.
Ik hoef gelukkig niet ver te lopen om een vrouwelijke hoogleraar in levende lijve te zien. Binnen de onderzoeksafdeling van het UMCG waar ik werk, aanvaardde afgelopen december de derde vrouwelijke hoogleraar haar ambt. Met zijn drieën veranderen deze vrouwen het prototype van de professor als man met baard voorgoed. Niet alleen voor mij, maar ook voor mijn collega’s en onze studenten. Ze laten zien dat de academische top haalbaar is voor zowel mannen als vrouwen en dat gelijkheid geen virtuele realiteit of toekomstige tijd hoeft te zijn. Daar sta ik vandaag, op internationale vrouwendag, graag even bij stil. En ik zal dat blijven doen, totdat het met de man-vrouw verdeling in de wetenschap wel snor zit.
Deze blog verscheen ook bij de De wereld van UMCG-ers
Beeld: Wikimedia Commons
1 Monitor Vrouwelijke Hoogleraren 2016: http://www.lnvh.nl/files/downloads/386.pdf
2 Bron: DUO, meetmoment oktober 2015: http://universitairemasters.nl/aantal-studenten/