Het is vrijdagavond, zeven uur, en ik bak een groenteschijf. IJsbrand ligt al te slapen. Net als ik mezelf daar een schouderklop voor wil geven, gaat de rookmelder in de gang keihard af: pie-iep, pie-iep. Ik wapper met een theedoek, maar dat haalt weinig uit. Gauw de deur naar het balkon open. Daar vind ik een bezemsteel die ik in de krijsende rookmelder priem. Eindelijk, stilte. Ik hou mijn adem in. Gelukkig komt er geen kik uit de kinderkamer. Terwijl als ik ’s avonds iets te hard tegen mijn man praat, IJsbrand meteen rechtop in bed zit. Hoe kan dat? En daarbij: een rookmelder hóórt kinderen toch juist wakker te maken?
Mag het wat harder?
Rookmelders maken behoorlijk veel herrie: 85 decibel. Dat is net zo hard als een vrachtwagen die vlak naast je voorbij dendert, of een keukenmachine die full speed inhakt op een handje hazelnoten. Alleen is het geluid van een rookmelder door de hoge pieptoon expres nog een tandje irritanter. De meeste volwassenen worden wakker van dat gepiep, zelfs als de rookmelder zich in een aangrenzende ruimte bevindt. Bij kinderen (jonger dan tien jaar) blijkt dat niet zo te zijn. Bij hen is een sterkere prikkel nodig. Maar hardere geluiden kunnen het gehoor schaden.
Slaapkoppen
Amerikaanse wetenschappers onder leiding van dr. Gary Smith onderzochten daarom een andere sterke prikkel: mama’s stem. Ze bouwden slaapkamertjes in hun onderzoekslab en lieten daar 176 kinderen in de leeftijd van vijf tot twaalf jaar slapen. De kinderen wisten dat er ‘s nachts een alarm af zou gaan en kregen van tevoren te zien wat de vluchtroute was. Om hun hersenactiviteit tijdens de nacht te meten, plakten de onderzoekers elektrodes op hun slaperige koppies. Zo konden de onderzoekers bij ieder kind op hetzelfde moment -tijdens de allerdiepste slaap- een alarm laten afgaan. De ene keer was dat het schelle gepiep van een standaard rookmelder. De andere keer de stem van hun eigen moeder, op 85 decibel.
Luister naar mama
Wat bleek? Van de rookmelder werd maar ongeveer de helft van de kinderen wakker, terwijl de stem van hun moeder bijna alle kinderen –zo’n negen van de tien – wakker maakte. Dankzij mama’s stemgeluid verlieten de kinderen ook veel vaker op tijd hun kamer, omdat ze al binnen twee seconden klaarwakker waren, en niet – zoals bij het afgaan van de standaard rookmelder – nog tweeëneenhalve minuut slaapdronken in hun bed bleven liggen. Het maakte voor de resultaten niet uit wat hun moeder riep: de naam van het kind, instructies voor het kind, of beide. In mijn geval had het roepen van “Brand!” of “IJs-brand!” sowieso weinig verschil gemaakt.
Waar rook is
Hoewel de resultaten uit het onderzoek veelbelovend zijn, zijn er ook nog open vragen. Werkt het bijvoorbeeld ook zo goed als kinderen ’s nachts geen alarm verwachten? En vooral: werkt een rookmelder met stemgeluid uit de winkel even goed als de professionele geluidsopnamen en high-tech speakers in het slaaplab? Volgens Dr. Gary Smith is dat nog niet getest. Op de Nederlandse markt zijn dan ook nog geen goedgekeurde rookmelders met stemgeluid te krijgen. Tot die tijd zijn jonge kinderen dus afhankelijk van de oren van hun ouders. Gelukkig zijn die over het algemeen heel gevoelig voor het standaard rookalarm. Ik weet dat nu van mezelf. Met dank aan de verbrande groenteschijf. Want door dat gepie-iep had ik nooit heen kunnen slapen.
Deze column verscheen in Ouders van Nu Magazine (09|2019)
Beeld: Moose Photos from Pexels