Echt lekker voelt het niet om zo’n titel vol aanprijzende woorden te kiezen voor je eerste blog voor Sciencepalooza. Je laat mensen er toch het liefste zelf achter komen hoe scherp je nieuwe wetenschappelijke bevindingen over het voetlicht kunt brengen. Maar dat laatste is een achterhaald principe, suggereert een recent artikel in de wat luchtigere kerstuitgave van de British Medical Journal (BMJ). Diegene die zijn resultaten het beste kan verkopen, zal waarschijnlijk het meest succesvol zijn. Volgens de auteurs is wetenschap marketing geworden en als blogger kun je dan maar beter volgen.
De auteurs komen tot hun conclusie op basis van het digitaal doorspitten van de titels en abstracts van alle wetenschappelijke artikelen in de medische literatuur database Pubmed tussen 1974 en 2014. De onderzoekers turfden de frequentie van vooraf geselecteerde positieve, negatieve en neutrale woorden. Ze constateerden met name een toename in het gebruik van positieve woorden zoals “novel” (nieuw!) en “unprecedented” (nog niet eerder vertoond!). Gebruikte in de jaren 70 nog maar zo’n 2% van alle PubMed artikelen één of meerdere positieve woorden in de titel of abstract; in 2014 deed 17.5% van de artikelen dat. Dat is een toename van 775%. Als deze groei zo door zou zetten, zouden in 2123 alle artikelen het woord “novel” bevatten, schrijven de onderzoekers met een knipoog.
Ik kan meerdere verklaringen bedenken voor dit effect. Zo zou het kunnen dat wetenschappers in toenemende mate optimistische, enthousiaste wezens zijn. Of dat er tegenwoordig meer wetenschappelijke doorbraken te bejubelen zijn. Ook de evolutie van taal zou een rol kunnen spelen. Woorden die we vroeger aanmerkten als positief, worden nu soms amper meer gebruikt en kunnen dus over het hoofd zijn gezien in de analyse. Zo heb ik van horen zeggen dat mensen in de jaren 70 en 80 obscure woorden als “mieters” en “kicken” gebruikten om hun goedkeuring te betuigen. Misschien niet de woorden die je primair in een wetenschappelijk tijdschrift verwacht, hoewel de Engelse variant “groovy” toch nog 16 Pubmed records oplevert. Toegegeven, met name om een bepaald soort groef aan te duiden.
De meest waarschijnlijke verklaring lijkt daarmee die van de onderzoekers: wetenschappers denken dat ze hun bevindingen wel moeten overdrijven en aanprijzen om de kop boven water te houden in de huidige wetenschappelijke cultuur van “publish or perish” (vrij vertaald: wie schrijft, die blijft). Bij het overdrijven van bevindingen is de wetenschap echter niet gebaat. De wetenschap vraagt om nuance en objectiviteit. Die boodschap van de auteurs onderschrijf ik zondermeer. Dat maakt ook dat ik niet kan afsluiten zonder de volgende nuance aan te brengen: het artikel laat weliswaar een stijging zien in positief taalgebruik over de jaren heen, maar het toont niet aan of dat ook het succes van een artikel of wetenschapper vergroot.
Bij deze dan ook meteen de test: heeft de ietwat bombastische titel je naar dit blog gelokt?